دفتر رهبر جمهوری اسلامی با عنوان بیت رهبری شناخته می شود. این نام سازمانی در حکومت جمهوری اسلامی است که زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی ایران یعنی سید علی خامنه ای اداره می شود. بیت رهبری مهمترین نماد و نماینده نظام سیاسی حاکم بر ایران محسوب می شود و در واقع کانون قدرت و نظارت و مهار رهبری جمهوری اسلامی در تمامی شئون کشور در این مجموعه نهفته است.(1)
در زمان بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی، ساختار بیت رهبری به صورت سنتی و با ساختار بیوت مراجع تقلید اداره می شد و دستیار یا منشی سیاسی او هم فرزندش احمد خمینی بود. اما بنا نهادن نهادی به نام بیت رهبری که دارای شان سیاسی کامل باشد در زمان رهبری سید علی خامنه ای در نظام جمهوری اسلامی به وقوع پیوست. او پس از رهبری، دو تن از معاونان وزارت اطلاعات در دوران ریاست جمهوری خودش یعنی غلامحسین محمدی گلپایگانی و اصغر میرحجازی را برای اداره بیت رهبری برگزید. همچنین نهاد بازرسی بیت در همان آغازین روزهای رهبری خامنه ای تشکیل شد و ریاستش به علی اکبر ناطق نوری سپرده شد.(2) همچنین در همان روزهای ابتدایی گروه مشاورینی متشکل از علی اکبر ناطق نوری، محمدرضا باهنر، سید محمد خاتمی، سید محمد موسوی خوئینی ها و علی اکبر هاشمی رفسنجانی تشکیل شد که با رهبر جدید جمهوری اسلامی جلسات هفتگی داشتند. “محسن رفیق‌دوست هم از همان ابتدا نزد رهبری رفت و امور ساخت و ساز بیت رهبری را به عهده گرفت.” (2)
بیت رهبری به کلیت مجموعه اداری ذیل رهبر نظام جمهوری اسلامی اطلاق می شود که دفتر رهبر جمهوری اسلامی هم جزئی از آن است.
نهادهای زیرمجموعه بیت رهبری نظام جمهوری اسلامی (با توضیح فوق) عبارتند از:
دفتر رهبر جمهوری اسلامی بر شورای استفتائات و دفتر قم نظارت دارد. همچنین رئیس دفتر بر شورای فرهنگی، دفتر برنامه و بودجه، اداره امور عمرانی، روابط عمومی و وب سایت رهبری نظارت دارد. از جمله دیگر نهادهای ذیل رئیس دفتر رهبری جمهوری اسلامی، معاونت های آن است که به شرح زیر هستند(3):
- معاونت بررسی
- معاونت نظارت و حسابرسی
- معاونت امور بین الملل
- معاونت امور ویژه
- معاونت سیاسی و امنیتی
- معاونت ارتباطات حوزوی
- معاونت فرهنگی
- معاونت ارتباطات مردمی
دفاتر ویژه نیز از جمله نهادهای ذیل رهبری نظام در مجموعه بیت اوست که شامل موارد زیر می شود:
- دفتر بازرسی
- دفتر عقیدتی و سیاسی
- دفتر وجوهات شرعی
- دفتر نظامی
- دفتر سیاستگذاری حفاظت اطلاعات
- دفتر بررسی های اقتصادی
- دفتر سیاسی اجتماعی
موسسه حفظ و نشر آثار رهبر نظام هم از دیگر مجموعه های ذیل بیت رهبری شناخته می شود.
رهبر جمهوری اسلامی مشاورینی دارد که به او در حوزه های مختلف مشاوره می دهند:
- مشاور عالی
- دستیار و مشاور عالی نظامی
- مشاور عالی بین الملل
- مشاور عالی نظامی
- مشاور صنایع دفاعی
- مشاور امور جهان اسلام
- رئیس گروه مستشاران نظامی
در مجموعه بیت رهبری نظام جمهوری اسلامی، فرزندان ذکور او یعنی میثم، مسعود و مجتبی خامنه ای نقشی بسیار جدی و موثر دارند و مقام رهبری جمهوری اسلامی ارتباطی را با جناح های مختلف سیاسی از طریق فرزندانش برقرار کرده است. خواهر صادق خرازی همسر مسعود خامنه ای است. زهرا اشراقی از نوه های بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی و فاطمه خاتمی دختر محمدرضا خاتمی، اولین دبیرکل جبهه مشارکت ایران اسلامی و برادر رئیس جمهور اسبق ایران، سید محمد خاتمی عروس دیگر اوست. مجتبی خامنه ای نیز ارتباط بسیار نزدیکی با اصولگرایان دارد. از زمان انتخابات ریاست جمهوری سال 84 و بالاخص پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 1388، نام مجتبی خامنه ای به عنوان یکی از عناصر اصلی تقلب در انتخابات و سرکوب بر سر زبانها افتاد. به نظر می رسد که پسر بزرگ رهبری جمهوری اسلامی یعنی سید مصطفی خامنه ای نقشی در بیت رهبری نداشته و تنها در نشر آثار رهبری نظام همکاری دارد.(4)
رهبری جمهوری اسلامی از طریق بیت خود در بسیاری از مسائل حساس مملکتی حضور کاملی دارد. از مذاکرات هسته ای و آغاز آن در آبان ماه سال 1390 (5) (6) تا ورود به بورس.(7)
آنچه در متن فوق ذکر شده اختیارات بیت رهبری جمهوری اسلامی ایران است و نه مواردی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به عنوان وظایف و اختیارات رهبری قید شده اند.
مراجعات:
- نگاهی دیگر: بیت رهبری، کانون پیچیدگی‌های سیاست ایران – مهدی خلجی – بی بی سی فارسی – 15 خرداد 1388
- مروری بر نحوه ساخت بیت رهبری؛ چرا آیت الله خامنه‌ای در جماران مستقر نشد – مشرق نیوز – 20 خرداد 1395
- دولت پنهان رهبر جمهوری اسلامی – رضا حقیقت نژاد – رادیو فردا
- بیوگرافی فرزندان آقای خامنه ای + دارایی های رهبری – وب سایت مذهبی، فرهنگی، چند رسانه ای میثاق – 3 آبان 1395
- Key, secret concessions opened the way for Iran nuclear deal – Paul Richter – Los Angeles Times – 14 July 2015
- روایت صالحی از شروع مذاکره با آمریکا در سال ۱۳۹۰ – دنیای اقتصاد – 27 شهریور 1397
- معاون نظارت بیت رهبری: نهادهای اقتصادی زیر نظر بیت وارد بازار سهام می‌شوند – بی بی سی فارسی – 1 بهمن 1398
