سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از پلتفرم پیام‌رسان تلگرام، که استفاده از آن از سال ۲۰۱۸ در ایران ممنوع شده است، برای انتشار اطلاعات گمراه‌کننده و هراساندن منتقدان، از جمله مدافعان حقوق بشر، خبرنگاران، فعالان سیاسی و خانواده‌های آن‌ها استفاده می‌کند. مجموعه فعالان حقوق بشر پس از تحقیق در باب حضور این نهاد در پلتفرم تلگرام، امروز با انتشار بیانیه ای گفت “علی‌رغم ممنوعیت ترویج خشونت و سخنان نفرت‌آمیز توسط تلگرام، فقدان دستورالعمل‌های کافی علیه چنین سوء استفاده‌هایی باعث ادامه این نقض‌ها می‌شود، جولان نهادهای امنیتی در این پلتفرم نگرانی‌های جدی حقوق بشری را مطرح می‌کند و نیاز فوری به اقدامات موثر توسط تلگرام را نشان می‌دهد.”
متن کامل بیانیه مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران را در ادامه بخوانید:
«ابتدا آن‌ها تلگرام را ممنوع کردند، حالا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از آن برای پخش اطلاعات غلط و هراساندن قربانیان استفاده می‌کند.»
تلگرام در سال ۲۰۱۳ تأسیس شد، این برنامه یک سرویس پیام‌رسانی فوری مبتنی بر رمزگذاری، ابری و چندسکویی است. این سرویس امکان تبادل پیام‌ها را به صورت خصوصی و در گروه‌ها فراهم می‌آورد. علاوه بر این، تلگرام امکان برقراری تماس‌های صوتی و تصویری و پخش زنده را نیز دارد. همچنین ویژگی‌هایی از شبکه‌های اجتماعی را در خود دارد که به کاربران اجازه می‌دهد استوری منتشر کنند، گروه‌هایی با ۲۰۰ هزار عضو ایجاد کنند یا کانال بسازند. بر اساس گزارشات قابل تایید، تلگرام ۵۵.۲ میلیون کاربر فعال روزانه و ۷۰۰ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد. این برنامه پرکاربردترین اپلیکیشن پیام‌رسان حال حاضر در ایران است.
مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران به واسطه توابع خود، فعالیت‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (سپاه پاسداران) را در پلتفرم تلگرام بین ماه‌های اکتبر تا دسامبر ۲۰۲۳ (۹ مهر ۱۴۰۲ – ۲۹ آذر ۱۴۰۲) مورد بررسی قرار داده است.
تحقیقات کمیته رکن چهارم، وابسته به مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در مورد استفاده سپاه پاسداران از تلگرام نشان‌دهنده عملکرد نگران‌کننده این نهاد در انتشار اطلاعات گمراه کننده، آزار و اذیت قربانیان، به ویژه مدافعان حقوق بشر، خبرنگاران، فعالان سیاسی و خانواده‌های آن‌ها بر بستر تلگرام است. همچنین الگویی هشداردهنده از پخش اعترافات اجباری بازداشت شدگان که به موجب قوانین بین‌المللی به شکنجه تعبیر می‌شود، وجود دارد.
قسمت نگران‌کننده این است که در اسناد این پلتفرم، هیچ دستورالعمل جامعی که استفاده از آن را برای گروه‌هایی که در چنین رفتارهایی دخیل هستند منع کند دیده نمی شود.
شرایط و ضوابط استفاده تلگرام فاقد مفاد صریح و مفصل مربوط به نفرت پراکنی است. در دستورالعمل های نسبتاً مبهم آن، کاربران مجاز نیستند “خشونت را در کانال‌های تلگرام، ربات‌ها و غیره که عموماً قابل مشاهده هستند ترویج کنند.”.
دوروف، مدیرعامل و بنیان‌گذار تلگرام، توضیحات بیشتری در این خصوص ارائه داده و تأیید کرده است که دستورالعمل‌های تلگرام ترویج خشونت و استفاده از سخنان نفرت‌آمیز را ممنوع می‌کند. او همچنین توضیح داد که این پلتفرم به کاربران خود متکی است تا محتوایی که قوانین را نقض می‌کند را گزارش دهند.
شرایط استفاده تلگرام همچنین مشخص می‌کند که وقتی محتوا در گروه‌ها و کانال‌های خصوصی پست می‌شود، مجموعه تلگرام هیچ‌گونه حذف محتوایی انجام نمی‌دهد.
زمانی که تلگرام از دخالت در حذف محتوا خودداری می‌کند، کانال‌های سپاه پاسداران که می‌توانند مستقیم و غیرمستقیم میلیون ها بازدیدکننده داشته باشند، اعترافات اجباری افراد بی‌گناه و قربانیان نقض حقوق بشر را پخش می‌کنند.
پخش اعترافات اجباری که به طور قابل توجهی از اشکال شکنجه در قوانین بین‌المللی تعبیر می‌شود، نه تنها به شدت بر افکار عمومی تأثیر می‌گذارد، بلکه به طور مستقیم حق دادرسی عادلانه متهمان را نقض می‌کند.
مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران باور دارد، به جای اتکا به کاربران برای گزارش محتوایی که معیارهای مبهم تلگرام را نقض می‌کند، این پلتفرم باید به یک رویه اخلاقی مستقل پایبند باشد. تأثیر بر افکار عمومی به مراتب فراتر از پخش اعترافات اجباری است و شامل انتشار اطلاعات نادرست از شمول تهدید خانواده‌های قربانیان و توجیه سوء رفتارها نیز می‌شود.
مجموعه فعالان، فهرستی از مهم‌ترین کانال‌های تلگرامی که توسط سپاه پاسداران استفاده می‌شود را تهیه کرده است، این کانال ها برای تجزیه تحلیل مورد تاکید این بیانیه مورد واکاوی قرار گرفتند (۲۴ کانال فعال با بیش از ۱,۳۶۲,۰۰۰ عضو). این جدول شامل:
۱) نام و توضیح کانال‌هایی که مشخص است مستقیم یا غیرمستقیم توسط سپاه پاسداران اداره می‌شوند
۲) نمونه هایی از فعالیت‌های اخیر این کانال ها که بعنوان مصادیق نقض حقوق بشر باید توسط تلگرام برای حذف بررسی شود
۳) لینک از پایگاه اطلاعاتی دادگستر، مرتبط با سازمانهایی که کانال های بررسی شده مورد نظر را اداره می‌کنند.
لازم به یادآوری است استفاده نهادهای امنیتی و به طور خاص سپاه پاسداران از تلگرام در پس‌زمینه ممنوعیت این پیام رسان است که در سال ۲۰۱۸ در ایران اعمال شد. متولیان امر فیلترینگ در آن زمان در توجیح تصمیم خود اعلام کردند که این برنامه به “پناهگاه امنی برای انواع جرایم” تبدیل شده است. این ممنوعیت صراحتا دستگاههای دولتی را از حضور در پلتفرم های خارجی و به طور خاص تلگرام منع کرد، با این حال پس از حدود پنج سال از اعمال این ممنوعیت، اکنون به نظر می‌رسد این نهادهای حکومتی هستند که تلگرام را بعنوان پناهگاه امن برای ارتکاب جرایم در دستور استفاده خود دارند.
چشم پوشی یا اجازه دادن به سپاه پاسداران برای ادامه استفاده از تلگرام به عنوان بستری برای ترساندن قربانیان، پخش اطلاعات گمراه کننده، نقض حقوق اساسی از جمله تاثیر منفی بر حق محاکمه عادلانه شهروندان، تنها توسعه مصونیتی است که نهادهایی مانند سپاه پاسداران از قبل در چارچوب باقت حکومت ایران از آن برخوردار بوده اند. تلگرام باید فوراً به این مشاهدات رسیدگی کند؛ عدم اقدام موثر در این زمینه می تواند بسترآفرینی برای نقض حقوق بشر تلقی شود.
*برای جلوگیری از تبلیغ کانال‌ها، نام‌ها و اطلاعات مرتبط با این فعالیت‌ها به صورت غیرعمومی، بصورت مستقیم بنا به درخواست دولت‌ها، نهادها و رسانه‌ها به آنان ارائه می‌شود. پیام رسان تلگرام نسخه کامل این بیانیه را دریافت کرد.
در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با این گزارش، لطفاً با اسکایلر تامپسون، مدیر بخش ترویجگری و پاسخگویی جهانی مجموعه فعالان حقوق بشر، از طریق ایمیل skylar{at}hramail.com تماس حاصل فرمایید.
